Trong thế giới ngày càng rộng mở và năng động, trẻ nhỏ ngày càng có cơ hội tham gia nhiều hoạt động ngoài trời, đi du lịch cùng gia đình, khám phá thiên nhiên hay đơn giản là đi chơi trong trung tâm thương mại. Tuy nhiên, đi kèm với những trải nghiệm thú vị là những nguy cơ không lường trước được — một trong số đó là bị lạc. Việc dạy cho trẻ kỹ năng xử lý khi bị lạc không chỉ cần thiết mà còn mang tính sống còn, giúp trẻ bình tĩnh, giữ an toàn và nhanh chóng được tìm thấy.
Giữ bình tĩnh – Bước đầu tiên quan trọng nhất
Khi một đứa trẻ nhận ra mình không còn nhìn thấy cha mẹ hay người lớn đi cùng, cảm giác đầu tiên thường là hoảng loạn. Trẻ có thể khóc, chạy lung tung tìm người thân hoặc gọi tên trong vô vọng. Nhưng phản ứng này có thể khiến tình huống trở nên nguy hiểm hơn, nhất là khi trẻ di chuyển vào những khu vực xa hơn, khó tìm thấy.
Do đó, điều đầu tiên mà trẻ cần được dạy là: “Hãy dừng lại và hít thở thật sâu.”
Việc giữ bình tĩnh giúp trẻ không ra quyết định vội vàng và cũng là bước quan trọng để nhớ lại những kỹ năng đã học. Người lớn có thể hướng dẫn trẻ luyện tập trước với các tình huống giả lập để khi sự việc xảy ra thật, trẻ không bị bất ngờ hay quá sợ hãi.
Tìm nơi an toàn và dễ thấy
Sau khi trấn tĩnh lại, trẻ cần tìm ngay một vị trí an toàn và dễ được nhìn thấy. Nếu đang ở trong rừng, trẻ nên tìm một gốc cây to gần đường mòn hoặc nơi có ánh sáng mặt trời chiếu xuống. Nếu ở trung tâm thương mại hoặc công viên, trẻ nên đứng yên tại chỗ, tốt nhất là gần nhân viên bảo vệ, quầy thông tin, hoặc cửa hàng lớn.
Một nguyên tắc đơn giản mà trẻ có thể nhớ
“Đứng yên – dễ được tìm thấy hơn là đi tìm người khác.”
Việc đi lòng vòng khi bị lạc có thể khiến người thân và lực lượng hỗ trợ khó lần theo dấu vết. Ngoài ra, khi đứng yên ở một nơi rõ ràng và sáng sủa, trẻ sẽ dễ thu hút sự chú ý của người lớn hoặc nhân viên an ninh.
Gây sự chú ý một cách an toàn
Nếu sau một khoảng thời gian mà chưa có ai đến tìm, trẻ cần biết cách tạo tín hiệu cầu cứu một cách an toàn. Đây là kỹ năng rất cần thiết nếu trẻ bị lạc trong rừng hoặc những nơi vắng người.
Thổi còi: Trẻ nên được trang bị một chiếc còi nhỏ gắn trên balo hoặc túi áo khi đi ra ngoài. Dạy trẻ cách thổi còi ba lần ngắn – ngưng – rồi lặp lại. Đây là tín hiệu cầu cứu phổ biến mà người lớn có thể nhận ra.
Gương phản chiếu hoặc vật sáng: Nếu đi dã ngoại, trẻ có thể mang theo một chiếc gương nhỏ. Khi có ánh nắng, trẻ có thể sử dụng nó để phản chiếu ánh sáng về phía đường mòn hoặc khu vực mở.
Vẫy tay hoặc quần áo màu sáng: Khi có người đi qua, trẻ nên vẫy tay cao trên đầu, hoặc nếu có thể, dùng quần áo màu nổi bật để thu hút sự chú ý. Việc hét to tên ba mẹ hoặc kêu “Giúp con với!” cũng là một cách tạo sự chú ý trong môi trường có người qua lại.
Ghi nhớ thông tin cá nhân
Một trong những điều quan trọng nhất khi trẻ bị lạc là có thể cung cấp thông tin để người khác liên hệ với gia đình. Do đó, phụ huynh nên:
Dạy trẻ ghi nhớ đầy đủ họ tên của mình và tên ba mẹ.
Thuộc lòng số điện thoại của ba mẹ hoặc người thân.
Biết địa chỉ nhà (nếu có thể).
Với trẻ còn quá nhỏ để ghi nhớ, cha mẹ có thể viết thông tin lên một thẻ nhỏ chống nước, bỏ vào túi áo hoặc balo của trẻ. Một số phụ huynh còn dùng vòng tay định danh có khắc số điện thoại hoặc mã QR dẫn đến thông tin liên lạc.
Ngoài ra, việc cho trẻ biết rằng người mặc đồng phục (bảo vệ, cảnh sát, nhân viên quầy thông tin...) là nơi an toàn để tìm sự giúp đỡ cũng rất cần thiết. Dạy trẻ không nên đi theo người lạ nếu không có sự xác nhận từ người lớn mà trẻ tin tưởng.
Luyện tập kỹ năng qua trò chơi và tình huống mô phỏng
Trẻ sẽ học nhanh và ghi nhớ lâu hơn nếu được luyện tập qua trò chơi nhập vai. Phụ huynh hoặc giáo viên có thể cùng trẻ giả lập tình huống “bị lạc ở trung tâm thương mại” hoặc “đi chơi trong rừng” rồi cùng thảo luận cách xử lý. Mỗi lần lặp lại, trẻ sẽ dần hình thành phản xạ an toàn thay vì phản ứng theo cảm tính.
Ngoài ra, trẻ có thể được tham gia các lớp học kỹ năng sống, nơi trẻ học được cách phản ứng không chỉ khi bị lạc mà còn trong các tình huống khác như gặp người lạ, cháy nổ, tai nạn…
Kết luận
Dạy trẻ cách xử lý khi bị lạc không chỉ là dạy kỹ năng sống — đó là cách bảo vệ sự an toàn và tính mạng cho trẻ trong những tình huống nguy cấp. Việc trang bị cho trẻ kiến thức, luyện tập thực tế và củng cố tâm lý vững vàng sẽ giúp trẻ tự tin hơn khi đối mặt với những thử thách bất ngờ trong cuộc sống.
Là cha mẹ, thầy cô, người chăm sóc – chúng ta hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất: một cuộc trò chuyện, một buổi thực hành, một chiếc còi trong balo – để đồng hành cùng trẻ trên hành trình trưởng thành an toàn và tự lập.
